Wstęp czyli myślenie o retoryce Sięga się po retorykę nie tylko po to, by poznać same jej zasady, lecz by je zastosować Assertiones Rhetoricae , cap. XV Niniejszy tom powstał głównie jako wynik badań nad problemami nauczania retoryki w okresie I Rzeczypospolitej. Jednak w trakcie tych badań okazało się, iż należy wyróżnić kilka kręgów zagadnień. Pierwszym jest po prostu analiza bibliografii, czyli w tym przypadku nie tylko spisu tekstów związanych z głównym tematem książki, ale ukazanie co wynika z analizy tegoż zestawienia. Drugim są sprawy tyczące przemian w dydaktyce retoryki jaka zaszła w wieku XVI pod wpływem prac Piotra Ramusa, a przede wszystkim Audomara Taleusa. Ta zmiana miała kapitalne znaczenie dla dalszego rozwoju nie tylko teorii retoryki, ale dla kwestii daleko szerszych, m.in. w ogóle dla edukacji, a także dla szerszych zagadnień filozoficznych mam na myśli głównie sprawy związane z problematyką argumentacji, resp. dowodzeń . Dwa następne kręgi problemów są oczywiste to sprawy wiążące się z kwestiami składni oraz stylistyki a także, jaki wpływ miały one, a może mają nadal, na argumentację. Zagadnienia te nie są ani dobrze opisane, ani stanowiska polskich teoretyków nie są w pełni ustalone i zanalizowane. Wreszcie problemem, który uzupełnia pytania tyczące technik argumentacyjnych, to rola figur myśli w procesie argumentacji. Zagadnieniem, na które także zwracam uwagę, jest sprawa pozornie marginalna, ale ze względu na niejasne jej przedstawienie, warta omówienia. Jest to kwestia istnienia, w tradycji klasycznej, teorii czterech a nie trzech głównych rodzajów retorycznych. Sprawa o tyle jest ważka, iż kwestia ta pojawiła się w wieku XVII i gdyby została wtedy podjęta, nieco inaczej wyglądałyby problemy edukacji retorycznej, co więcej zapewne nastąpiłyby wcześniej próby zasadniczych przemian w jej historiografii. Drugim zagadnieniem, także pozornie marginalnym, jest problem opisu oraz analizy źródeł bibliograficznych do dziejów nauczania retoryki w I Rzeczypospolitej. W ten sposób zostaje określona przyszła perspektywa badań nie tylko dziejów retoryki na terenie I Rzeczypospolitej, ale otwiera się perspektywa badań porównawczych. Wskazane kwestie określają zasadniczą problematykę książki jednak na wstępie należy rozważyć zupełnie inną kwestię, a mianowicie o czym mówimy, gdy mówimy o retoryce. Jak się bowiem okazuje problem określenia przedmiotu techne rhetorike nie jest jasny, szczególnie dziś.