Niniejszy podręcznik retoryki spełniać ma cel dydaktyczny: początkującym winien utorować drogę do fenomenologicznie i historycznie doniosłych badań nad sztuką literacką, a ponadto ma służyć pomocą filologom zajmującym się praktyką interpretacji tekstów. Jednakże cel ten z konieczności narzuca pewne ograniczenia. Przede wszystkim uniemożliwia przedstawienie historii klasycznej, średniowiecznej oraz współczesnej retoryki. Taka historia musiałaby bowiem obejmować nie tylko systemy retorycznego kształcenia, ale również indywidualne fenomeny teorii i praktyki, to zaś byłoby wykonalne tylko w obrębie wielotomowego studium. Z drugiej strony, chronologiczne ograniczenie pracy do okresu średniowiecza albo doby nowożytnej zrodziłoby pytanie o ogólną użyteczność takiego dzieła, nawet dla opisu samego średniowiecza albo czasów nowożytnych. Stąd podręcznik ten jest próbą ograniczonego przedstawienia antycznej retoryki, uwzględniającą również myśl średniowiecza oraz doby nowożytnej. Zakres fenomenów retorycznych w starożytności umożliwia włączenie źródeł poklasycznych, indywidualnych fenomenów, z którymi styka się interpretator średniowiecznej i nowożytnej literatury. Niewątpliwie więc badacze opierają się na niezawodnym fundamencie, jeśli wybierają „świat klasyczny” jako punkt wyjścia dla swoich rozważań. Cel naszego opisu ma na uwadze wyjaśnienie owego fundamentu (der Boden). Historyczny rozwój klasycznej retoryki został ukazany przez Vinzenza Buchheita w jego Historischen Einführung in die antike Rhetorik. Niniejsze opracowanie nie rości sobie pretensji do pełnego opisu starożytnych fenomenów i terminów retorycznych: ograniczenia formalne zmusiły autora do wyboru najistotniejszych przykładów. Z drugiej strony, było również konieczne, z punktu widzenia literackiego znaczenia retoryki, wyjście poza strukturę samej retoryki, i przynajmniej szkicowe ujęcie pokrewnych dziedzin gramatyki oraz poetyki. Wartość niniejszego tomu, który wyrósł z dziesięciu lat doświadczeń nauczania literatury na uniwersytecie w Münster, można będzie ocenić dopiero w praktyce, szczególnie w praktyce analizy tekstów. Rozwój retoryki, która obejmuje ponad 2000 lat, jest ciągle żywy i płodny. Byłoby zdumiewające, gdyby trwałe dokonania starożytnej refleksji nad językiem i literaturą od 450 r. p.n.e. do 600 r. n.e. nie prowadziły do odkryć wartych nawet dzisiaj poważnych badań, ponieważ językowe i literackie wykształcenie starożytnych pozostawało w trwałym związku z wczesnym życiem publicznym: „retoryzacja” (Rhetorisierung) literatury była nieuniknioną konsekwencją tego związku. Retoryka stała się „publicystyką” (traktowaną całkowicie poważnie), creuset literatury, filozofii, życia publicznego oraz szkolnictwa. Ponadto, należy zaznaczyć, iż przy zetknięciu literatury z retoryką badacz tej pierwszej nie może pozostawiać literackiej retoryki na uboczu, ani względem literackiej organizacji idei i języka, ani zwłaszcza odnośnie do treści właściwej dla literatury w najszerszym jej rozumieniu. Naukę literackiej retoryki można rozumieć jako swego rodzaju antidotum, jako ochronę przeciwko wszelakim, zbyt pospiesznym aktualizacjom związku z indywidualnością danego dzieła sztuki i jego indywidualnym twórcą. Retoryka usiłuje ukazać langue, które jest konwencjonalnym środkiem ekspresji parole. Langue bez parole jest martwe, zaś parole bez langue jest nieludzkie: język, sztuka, życie społeczne i jednostkowe przedstawiają dialektyczną wzajemną zależność pomiędzy langue a parole. Zadaniem niniejszego podręcznika jest tedy ułatwienie pierwszego oglądu owych fenomenów literackiego langue. Pragnę w tym miejscu złożyć podziękowania Wolfgangowi Babilasowi za Jego nieocenioną pomoc przy składaniu tej pracy do druku, za cenne wskazówki bibliograficzne oraz twórcze, krytyczne opracowanie samego materiału. Szczególne podziękowania składam Alfonsowi Weischemu oraz Berndowi-Reinerowi Vossowi za pomoc edytorską, a także Peterowi Rongemu, Barbarze Ronge-Tilmann i Christii Kriele-Grothues za opracowanie indeksów (Wstęp Autora) źródło opisu: http://tyniec.com.pl/homini/1075-Retoryka-literacka-9788373548015.html źródło okładki: http://tyniec.com.pl/homini/1075-Retoryka-literacka-9788373548015.html