Po konferencji zorganizowanej przez Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku w 1990 r. wydana została praca zbiorowa, w której znalazły się referaty i opracowania autorów polskich, słowackich i ukraińskich. Większość tematów dotyczyła problemów historycznych, w których uwypuklono kwestie osadnicze. One to od jakiegoś czasu budzą wiele emocji, wywołując akademickie niekiedy dyskusje. Wydawcy książki uznali, że każdy ma prawo głosić własne poglądy i pozostawili Czytelnikom ocenę rzetelności wykorzystania źródeł naukowych i ich interpretacji. Część artykułów historycznych została poświęcona zagadnieniom niezbyt czasowo odległym i, jak się okazuje, jeszcze nie w pełni rozeznanym. Znalazły się tam też opracowania poruszające kwestie religijne, których pełniejsze spektrum znajdą zainteresowani w drugim tomie wydawnictwa „Łemkowie w historii i kulturze Karpat”. Kończąc pierwszą konferencję poświęconą Łemkom jej uczestnicy postulowali potrzebę kontynuacji wymiany poglądów. Zobligowało to organizatorów do zwołania drugiej części spotkania, które miało miejsce w Sanoku w dniach 29—30 maja 1992 r. Uczestnikami jego byli przedstawiciele różnych dyscyplin z Polski, Słowacji i Ukrainy, a treścią referatów i dyskusji przede wszystkim problemy związane z historią Kościoła Wschodniego, architekturą cerkiewną, ikonami i obrzędami. Upowszechnienie się wyznania prawosławnego, a później unickiego, łączy się z historią osadnictwa w górach i we wschodniej części Podkarpacia, co wynikało z przynależności etnicznej osadników. Erekcji cerkwi dokonywano nieraz łącznie z wydaniem dokumentu lokacyjnego wsi. Początkowo nie wszystkie jednak wsie posiadały cerkwie, wiele z nich powstawało później, ale częstokroć brak dokumentów z odległych czasów sprawia, że nie wiemy, czy w tych osadach, w których odnotowuje się pojawienie budynku cerkiewnego w XVIII w., nie było go wcześniej. Należy przypuszczać, że dalsze skrupulatne poszukiwania w archiwach powinny przynieść pozytywne rezultaty. źródło opisu: Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku 1994 źródło okładki: zdjęcie autorskie