„Wydaje ci się, że zaszedłeś bardzo daleko i bardzo wysoko w poznaniu świata, a ty - nie wiedząc kim jesteś - po prostu nie ruszyłeś z miejsca” - pisał Edward Stachura w szkicu „Fabula rasa”. A ty znasz siebie? Wiesz, kim jesteś? Czy jesteś w marszu dalej niż inni? Wiedzę o sobie nabywamy już przed urodzeniem. W brzuchu matki zaczynamy się orientować w granicach własnego ciała, kształtują się też preferencje, które później świadomie opisywać będziemy słowami lubię to. Przed narodzinami, a i długo po nich wiedza o sobie i wiedza o świecie stanowią swoistą jedność. Świat to ja, ja to świat – zdaje się uważać dziecko i wciąż ma problemy z odróżnianiem, oddzielaniem, ale i łączeniem tego, co przychodzi z zewnątrz, od tego, co dzieje się w nim i z nim. Karol Darwin opisywał, że jego synek Doddy w wieku czterech i pół miesiąca uśmiechał się do odbicia swojego i taty, biorąc je za inne osoby. Dwa miesiące później Doddy poszedł krok dalej: gdy Darwin robił do lustra minę, Doddy odwracał się, by sprawdzić, czy ojciec rzeczywiście wykrzywił twarz. Czy jednak wiedział, że chłopiec w lustrze to on? Niekoniecznie, traktował go raczej jako zabawny twór, który powtarza jego ruchy. Zrozumienie, że obserwowany ktoś jest mną, połączenie bodźców opisujących położenie ciała ze wzrokowymi, płynącymi z lustra, przychodzi kilkanaście miesięcy później. Jeszcze później przychodzi zrozumienie wszystkich konsekwencji tego odkrycia, uświadomienie sobie, gdzie jestem ja, a gdzie reszta. Nie wszystkim się to zresztą udaje, ba, bardzo często się to nie udaje. Nagminnie mylimy to co nasze, od nas zależne, z tym, co pochodzi z zewnątrz i na co nie mamy wpływu. Nie dostrzegamy granic między swymi wyobrażeniami a tym, jak widzą nas i świat inni. Jeśli nawet potrafimy odtworzyć sobie perspektywę, z jakiej rzeczy widzą drudzy, kurczowo trzymamy się swojej, w przekonaniu, że tamci absurdalnie się mylą. Oczywiście „oni” niekoniecznie marzą tylko o roli aktora w naszej sztuce; niekoniecznie widzą się jako cień na ścianie jaskini, w której jedynym źródłem światła jesteśmy my. Rodzą się zatem konflikty. Walczymy i cierpimy. Czujemy się niezrozumiani, zdradzani, opuszczeni, samotni. Psychologowie twierdzą, że koncentracja na sobie zwykle prowadzi do obniżenia samooceny. Z pewnością tak się dzieje, gdy zapatrzeni w siebie oczekujemy, że świat będzie się kręcił wyłącznie w tę stronę, w którą – jak mniemamy – kręcić się powinien. Refleksja nad sobą pozwoli uniknąć takich pułapek. Poznanie swoich rzeczywistych potrzeb i preferencji zbliży nas do tego, kim jesteśmy, do poznania prawdziwego siebie. A tylko znając siebie, możemy dokonywać prawdziwie dobrych wyborów, dzięki czemu będzie nam łatwiej żyć, bez niepotrzebnych napięć i wahań. Niestety – zbliżenie do własnego Ja nie jest proste. Przeszkód ku temu jest wiele, ja wymienię dwie. Po pierwsze Ja wciąż wciąż ewoluuje – cały czas się zmieniamy: pod wpływem innych ludzi, doświadczeń, własnych refleksji. Poznawanie siebie to zatem droga bez końca. Po drugie świadomość tego, jak się zmieniamy, zawsze pozostaje za samą świadomością dokonanej zmiany – to, jacy jesteśmy, co robimy i jak prezentujemy się światu wyprzedza naszą wiedzę na ten temat. Ostatniej prawdy o sobie raczej zatem nie poznamy. Żyje Życie bo stanąłem na początku, bo pociągnął mnie ojciec i stanę na końcu i nie skosztuję śmierci. (Edward Stachura, „List do Pozostałych”) źródło opisu: http://www.charaktery.eu/charaktery/2013/11/wstepniak/