Językoznawstwo jako dyscyplina naukowa ukształtowało się dzięki badaniom ewolucji języka. Wiek XIX i początek wieku XX to okres dominacji językoznawstwa historycznego. Stopniowo jednak punkt ciężkości w badaniach przesuwał się z diachronii na synchronię, o czym zadecydowało pojawienie się nowych teorii (zwłaszcza strukturalizmu). Językoznawstwo historyczne nie pozostało obojętne na rozwój nowych metodologii, a badacze historii języka umieli twórczo zastosować nowe teorie. Niemniej stopniowo diachronia przestawała być centralnym problemem językoznawstwa, z czasem zmalało zainteresowanie tą problematyką, szczególnie w młodszym pokoleniu. Pocieszający jest jednak fakt, że mimo dominacji modnych kierunków wciąż znajdują się nowi badacze podejmujący prace z zakresu historii języka. Spis treści: WSTĘP ............................................................................................................................... 9 I. Zagadnienia ogólne BOGUSŁAW DUNAJ: Potrzeby w zakresie badań najstarszej polszczyzny............................ 13 JADWIGA KOWALIKOWA: Historia języka w perspektywie edukacyjnej ............................... 19 ZDZISŁAWA KRĄŻYŃSKA, TOMASZ MIKA, AGNIESZKA SŁOBODA: Składnia staropolska – problemy i perspektywy badawcze ............................................................................ 29 DOROTA ROJSZCZAK-ROBIŃSKA: Gdy wiedzie nas tekst, a bohater prowadzi za rękę… O wadach i zaletach pewnego postępowania z materiałem średniowiecznym .......... 43 MONIKA SZPICZAKOWSKA: Język Adama Mickiewicza w świetle dotychczasowych badań – ustalenia i postulaty ...................................................................................... 53 ALEKSANDER WILKOŃ: Trwanie i jego rodzaje w języku .................................................... 65 EWA WOŹNIAK: Z warsztatu badacza semantyki historycznej – uwagi o metodzie i źródłach .................................................................................................................... 71 II. Zabytki języka polskiego AGNIESZKA FLUDA-KROKOS: Nowy wielki dykcjonarz J. Mći X. Daneta opata francuski, łaciński i polski… (1743–1745) – niezbędne źródło do historii języka polskiego ......................................................................................................... 83 JOLANTA KLIMEK: Polonika kijowskie – nierozpoznana odmiana polszczyzny XVII stulecia? Rekonesans ........................................................................................ 91 MACIEJ MĄCZYŃSKI: Ze studiów nad słownictwem XVII-wiecznych medytacji norbertańskich ............................................................................................................ 103 MARCELI OLMA: Listy małżeńskie z XIX wieku źródłem badań nad etykietą językową w ówczesnej polszczyźnie familijnej ......................................................................... 113 IZABELA WINIARSKA-GÓRSKA: Szesnastowieczne przekłady Biblii na język polski jako czynniki sprawcze rozwoju polszczyzny literackiej. Nowe propozycje badawcze i edytorskie ................................................................................................ 123 ALEKSANDER ZAJDA: Słowa prawne w rzeczy sobie podobne Bartłomieja Groickiego ...... 133 III. Edytorstwo źródeł historycznych MAGDALENA KIERKOWICZ: Projekt zasad wydawania tekstów staropolskich wobec najnowszej praktyki wydawniczej .................................................................. 153 MAGDALENA SMOLEŃ-WAWRZUSISZYN, ANNA MAJEWSKA-WÓJCIK: Brachygrafia historyczna – terminologia, stan badań i perspektywy badawcze .............................. 163 MARIA TRAWIŃSKA: Jeszcze raz o szestroku. Z badań nad rękopisem rot sądowych ......... 175 BOGDAN WALCZAK: O transkrypcji średniowiecznych zabytków językowych .................. 185 IV. Historia języka a leksykografia DOROTA ADAMIEC: Podhasło jako element opisu leksykograficznego w Słowniku języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku ...................................... 193 KRYSTYNA DATA: Miejsce wyrażeń funkcyjnych w Słowniku polszczyzny Jana Kochanowskiego ................................................................................................ 201 ГАННА ДИДИК-МЕУШ: Інтерпретація службових частин мови у Словнику української мови XVI – I половини XVII ст. ........................................................... 209 MAŁGORZATA B. MAJEWSKA: Projekt Małego słownika homonimów diachronicznych ...... 217 V. Słownictwo i frazeologia EWA HORYŃ: Nazwy kar w XVIII-wiecznych tarnowskich księgach sądowych ............... 227 AGNIESZKA JAWÓR: Historyczna zmienność związków frazeologicznych ........................ 239 EWELINA KWAPIEŃ: Metody badania słownictwa polszczyzny standardowej XIX wieku na podstawie danych leksykograficznych .................................................................. 251 AGATA KWAŚNICKA-JANOWICZ: Dziać i dziejać w słowiańskiej tradycji bartniczej ............. 261 PAULINA MICHALSKA: Słownik polszczyzny XVI wieku w badaniach nad regionalnym zróżnicowaniem polszczyzny w zakresie leksyki ...................................................... 271 EWA MŁYNARCZYK: Statuty cechowe jako źródło słownictwa rzemieślniczego ................ 279 VI. Zagadnienia gramatyki historycznej JAN FELLERER: Próba wyjaśnienia zmian walencji czasowników typu napełnić (coś, czegoś) ................................................................................................ 289 НАТАЛІЯ ХОБЗЕЙ: Історичний та ареальний аспекти в дослідженні дієслів із префіксом ви- ............................................................................................ 297 ALINA KĘPIŃSKA: O potrzebie spojrzenia na ewolucję fleksji polskiej przez pryzmat funkcji końcówek ............................................................................... 311 ELŻBIETA KRASNODĘBSKA: Odrzeczownikowe nazwy osobowe w polszczyźnie XVI wieku ................................................................................................................. 321 RENATA PRZYBYLSKA: Staropolskie i współczesne czasowniki z prefiksem roz- ............... 329 WŁADYSŁAW ŚLIWIŃSKI: O zależnościach między leksyką i składnią w poetyckich konstrukcjach nominalnych (na przykładzie wierszy renesansowych i barokowych)............................................................................................................. 341 RAFAŁ ZARĘBSKI: O motywacji derywatów z prefiksami obcego pochodzenia w ujęciu historycznojęzykowym ................................................................................ 353 VII. Dialektologia a historia języka MACIEJ RAK: Materiały gwarowe z Podhala w zbiorach Archiwum Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie ................................................. 367 KAZIMIERZ SIKORA: Gwarowa i ogólnopolska partykuła ci w perspektywie historycznej i porównawczej ...................................................................................... 377 BOGUSŁAW WYDERKA: O konieczności nowej syntezy dziejów języków na Śląsku .......... 387 VIII. Varia MONIKA KRESA: Księgi metrykalne jako źródło i program EXCEL jako narzędzie badań antroponimicznych .......................................................................................... 399 MIROSŁAWA SAGAN-BIELAWA: Aspekt językowy integracji społecznej na ziemiach polskich po 1918 roku (na materiale „Języka Polskiego” i „Poradnika Językowego”) ............................................................................................................. 413 IWONA STECZKO: Stan i perspektywy badań lingwistycznych nad XIX-wiecznymi Napisami z pomników cmentarza krakowskiego ........................................................ 421 źródło opisu: http://akademicka.pl/index.php?detale=1&a=2&id=117441 źródło okładki: http://akademicka.pl/index.php?detale=1&a=2&id=117441