Krucjata Mnicha jest poświęcony działalności przyszłego świętego, Bernarda z Fontaines - zakonnika, który tak jak papież Jan Paweł II nadawał nowego znaczenia posłudze duchownej. Żył w XII w., w czasach kiedy klasztor benedyktyński w Cluny zdawał się nie pamiętać, iż to tam narodziła się słynna reforma. Zakon zdążył obrosnąć w bogactwa i przywileje, zaś mnisi w liczne dostatki i wygody. Przeciwko temu zbuntował się Robert z Molesme, który w Cîteaux założył własny klasztor. Nikomu nieznana wspólnota żyjących w ascezie mnichów rozwijała się bardzo powoli, dopóki w jej szeregi nie wstąpił wspomniany już Bernard z Fontaines - bohater i narrator powieści. Jego aktywna działalność duszpasterska i ewangelizacyjna zaowocowała nagłym przyspieszeniem rozwoju zakonu. Powstało około stu sześćdziesięciu opactw - "latorośli". Życie Bernarda nie zamykało się jednak wyłącznie w murach klasztornych. Ze względu na swe talenty oratorskie był często wzywany przez władze (głównie przez kolejnych papieży) na pomoc w rozwiązywaniu różnego rodzaju konfliktów. Miał m.in. ogromne zasługi w likwidowaniu schizmy, powstałej wskutek wyboru antypapieża Anakleta II. Ciekawym zabiegiem zastosowanym przez Maxa Gallo jest posługiwanie się przez Bernarda słowami, które sam kiedyś napisał. Krucjata mnicha stanowi niezwykle interesujący fresk, obraz z epoki, zawierający wszystkie najważniejsze elementy niezbędne do opisu ówczesnych czasów: podział społeczny i konflikty między stanami (głównie szlacheckim i duchownym), bogactwo rozmaitych herezji, rozwój szkolnictwa i początki scholastyki.